مقدمه
آلودگی صوتی از جمله مشکلاتی است که با رشد شهرنشینی و افزایش تراکم جمعیت به شدت بر زندگی روزمره ساکنان ساختمان‌ها تأثیر گذاشته است. ورود صداهای ناخواسته به ساختمان، هم از منابع خارجی مانند وسایل نقلیه، کارگاه‌های ساختمانی و تجمع در اماکن عمومی و هم از منابع داخلی مانند تجهیزات تاسیساتی یا فعالیت‌های همسایگان صورت می‌گیرد. سازمان نظام مهندسی ایران، به عنوان نهاد مسئول هدایت و اجرای استانداردهای ساخت‌وساز، برای کنترل این مسئله اقداماتی را در قالب پیشنهادات علمی و کاربردی ارائه کرده است.
این سازمان بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران، الزامات و ضوابطی برای کنترل و کاهش آلودگی صوتی در ساختمان‌ها تعیین کرده که در مباحث مختلف این مقررات به آنها اشاره شده است. در این مقاله، پیشنهادات مهم سازمان نظام مهندسی ایران برای کاهش آلودگی صوتی بررسی خواهد شد و به بخش‌هایی از مباحث مقررات ملی ساختمان که به این مسئله پرداخته‌اند، اشاره می‌کنیم.
آلودگی صوتی در ساختمان‌ها: دلایل و اهمیت کنترل
دلایل اهمیت موضوع کنترل آلودگی صوتی
- حفظ آرامش و کیفیت زندگی ساکنان: صداهای ناخوشایند می‌تواند به شدت آرامش و کیفیت زندگی ساکنان ساختمان‌ها را مختل کند.
- تأثیرات بر سلامتی: آلودگی صوتی منجر به مشکلاتی از جمله استرس، اختلال خواب و حتی بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
- مسئولیت قانونی و حقوقی: رعایت الزامات مرتبط با صوت، ضامنی برای جلوگیری از شکایات حقوقی میان ساکنان است.
- افزایش ارزش ساختمان: ساختمان‌هایی که از استانداردهای صوتی بالاتری برخوردارند، به لحاظ بازار مسکن و رضایت مشتریان جذاب‌تر هستند.
پیشنهادات سازمان نظام مهندسی ایران برای کنترل آلودگی صوتی
1. عایق‌بندی آکوستیکی دیوارها
سازمان نظام مهندسی تأکید دارد که دیوارهای ساختمان‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که از انتقال صدا میان واحدهای مجاور یا از محیط بیرونی به داخل جلوگیری کنند. برای این منظور، استفاده از متریال‌های عایق صوتی مانند پشم سنگ، پشم شیشه، فوم‌های پلی‌اورتان یا حتی دیوارهای دوجداره پیشنهاد شده است.
در مبحث 18 مقررات ملی ساختمان (عایق‌کاری حرارتی و صوتی)، به استفاده از مصالح عایق برای کاهش انتقال صدا میان ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی تأکید شده است. همچنین ضوابطی برای حداقل کاهش انتقال صوت برای انواع دیوارهای داخلی و خارجی بیان شده است.
2. عایق‌بندی سقف و کف
یکی از منابع مهم آلودگی صدا در ساختمان‌های چند طبقه، انتقال صدا از طریق کف یا سقف است. نویز کوبشی، که ناشی از فعالیت‌هایی مانند راه رفتن با کفش پاشنه بلند یا کشیدن صندلی است، تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارد.
پیشنهادات سازمان:
- استفاده از کف‌پوش‌های با خاصیت جذب صوت و لایه‌های زیرسازی آکوستیک مانند فوم‌های تخصصی.
- نصب سقف‌های کاذب با مواد جاذب صوت برای کاهش انتقال صدا از طبقات بالایی به پایینی.
به این موضوع در مبحث 18 مقررات ملی ساختمان اشاره شده و معیارهایی برای حداکثر شدت انتقال صدا در سقف‌ها و کف‌ها تدوین شده است. همچنین رعایت الزامات مربوط به پوشش کف برای ساختمان‌های مسکونی مطرح شده است.
3. توجه به پنجره‌ها و شیشه‌ها
پنجره‌ها و شیشه‌های ساختمان نقش مهمی در انتقال یا جلوگیری از ورود صوت دارند. سازمان نظام مهندسی پیشنهاد کرده است که از پنجره‌های دوجداره یا سه‌جداره و قاب‌های باکیفیت استفاده شود تا انتقال صوت از بیرون به داخل ساختمان کاهش یابد.
در مبحث 4 مقررات ملی ساختمان (الزامات عمومی ساختمان)، به طراحی بازشوها و پنجره‌ها پرداخته شده و الزام استفاده از شیشه و قاب‌هایی با خصوصیات آکوستیکی برای ساختمان‌های مجاور خیابان‌های پرتردد عنوان شده است.
4. طراحی صحیح و اصولی تاسیسات ساختمان
یکی دیگر از منابع آلودگی صوتی، سروصداهایی است که از تاسیسات مکانیکی و برقی ساختمان، مانند لوله‌کشی آب و فاضلاب، سیستم‌های تهویه و پمپ‌ها ایجاد می‌شود. سازمان نظام مهندسی تأکید کرده است که طراحی شبکه تاسیساتی باید به گونه‌ای باشد که کمترین نویز را وارد محیط کند.
اقدامات پیشنهادی:
- استفاده از لوله‌های دارای عایق صوتی و تعبیه مسیرهای مناسب برای عبور لوله‌ها.
- نصب تاسیسات مکانیکی در اتاق‌های جداگانه با دیوارهای آکوستیک.
- استفاده از تجهیزات با صدای پایین و طراحی مهندسی‌شده برای کانال‌ها و مجاری سیستم تهویه.
این مسئله در مبحث 14 مقررات ملی ساختمان (تأسیسات مکانیکی) تشریح شده و الزاماتی برای کاهش نویز ناشی از لوله‌کشی‌ها و دستگاه‌های اجرایی ارائه شده است.
5. کنترل صدا در آسانسور و راه‌پله‌ها
آسانسور و راه‌پله‌ها معمولاً به عنوان منابعی برای ایجاد آلودگی صوتی شناخته می‌شوند. اصواتی از قبیل صدای بسته شدن درب آسانسور، صدای حرکت کابین و افرادی که از پله‌ها استفاده می‌کنند، به راحتی به داخل واحدهای مسکونی نفوذ می‌کند.
پیشنهادات سازمان:
- استفاده از درب‌های آسانسور با عایق صوتی.
- نصب واشرها و لرزه‌گیرها در مسیر حرکت آسانسور برای کاهش صدای ناشی از ارتعاشات.
- تعبیه درز‌گیرهای صوتی در ورودی‌های راه‌پله و بخش‌های مشترک ساختمان.
به این موضوع نیز در مبحث 15 مقررات ملی ساختمان (آسانسورها و پله‌های برقی) پرداخته شده است.
6. آموزش و فرهنگ‌سازی
علاوه بر ملاحظات فنی، سازمان نظام مهندسی بر ضرورت فرهنگ‌سازی در میان ساکنان ساختمان‌ها تأکید کرده است. رعایت سکوت در ساعات مشخص و استفاده صحیح از تجهیزات صوتی می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی صوتی داشته باشد.
7. استفاده از نماهای جاذب صوت
نماهای خارجی ساختمان، به ویژه در مناطق پرترافیک، می‌توانند به عنوان سطح بازتاب‌دهنده صوت به داخل عمل کنند. سازمان نظام مهندسی پیشنهاد کرده است که از نماهایی با قابلیت جذب صوت، مانند نماهای متخلخل و نانو آکوستیک استفاده شود.
در مبحث 19 مقررات ملی ساختمان (صرفه‌جویی در انرژی)، به طراحی سیستم‌های نما اشاره شده و خواصی همچون کاهش انتقال صوت در کنار بهره‌وری حرارتی مورد تأکید قرار گرفته است.
پیشنهادات اجرایی در کشورهای پیشرو برای الهام‌گیری
در کنار پیشنهادات سازمان نظام مهندسی ایران، بررسی روش‌های استفاده‌شده در کشورهای پیشرو در کنترل آلودگی صوتی می‌تواند در بهبود استانداردها موثر باشد:
- سیستم‌های هوشمند جذب صوت.
- اجرای قوانین سختگیرانه برای محدود کردن نویز در ساعات شب.
- طراحی مجتمع‌هایی با دیوارهای صوتی در اطراف فضاهای پرتردد.
نتیجه‌گیری
سازمان نظام مهندسی ایران با تدوین قوانین و ارائه دستورالعمل‌های اجرایی در مباحث مختلف مقررات ملی ساختمان نقش مهمی در کنترل و کاهش آلودگی صوتی در ساختمان‌ها ایفا کرده است. از جمله مهم‌ترین اقدامات این سازمان استفاده از عایق‌بندی مناسب در دیوارها، کف‌ها و سقف‌ها، بهینه‌سازی طراحی تاسیسات و بهره‌گیری از پنجره‌های دوجداره است. همچنین مباحثی چون فرهنگ‌سازی و مدیریت بهره‌برداری از ساختمان نیز برای تکمیل این فرآیند مورد توجه قرار گرفته است.
اجرای این قوانین نه تنها موجب افزایش آرامش و آسایش ساکنان می‌شود، بلکه ارتقاء دهنده کیفیت ساخت‌وساز در ایران و کاهش شکایات حقوقی میان ساکنان خواهد بود. برای دستیابی به این امر، همکاری میان معماران، مهندسان و ساکنان ضروری است.
دیدگاه خود را بنویسید